در پرتو حمایت از بزهکارانی که از عمل مجرمانه خود پشیمان هستند یا افرادی که برای ارتکاب جرم سوء نیت نداشته اند و افراد فاقد سابقه کیفری و دارای شرایط اجتماعی و شخصی و کاری خاص، قانونگذار تأسیس حقوقی خاصی را براهی کاهش میزان مجازات برای متهم در نظر گرفته است که تخفیف مجازات نام دارد. تخفیف مجازات شامل انواع مجازات ها مانند حبس، مصادره اموال، جزای نقدی، انفصال دائم و سایر مجازات ها می باشد و با دارا بودن سایر موارد قانونی، دادگاه می تواند میزان مجازات مرتکب جرم را کاهش دهد.
بر اساس ماده 38 قانون مجازات اسلامی، جهات تخفیف به شرح ذیل است:
تبصره 1- دادگاه مكلف است جهات تخفیف مجازات را در حكم خود قید كند.
تبصره 2- هرگاه نظیر جهات مندرج در این ماده در مواد خاصی پیش بینی شده باشد، دادگاه نمی تواند به موجب همان جهات، مجازات را دوباره تخفیف دهد.
در مواردی که جهات تخفیف وجود دارد، دادگاه بر اساس ماده 37 قانون مجازات اسلامی می تواند مجازات متهم را به شرح زیر کاهش دهد:
در مواردی قانون به قاضی صادر کننده حکم اجازه داده است که مجازات متهم را با احراز شرایطی به کمتر از حداقل میزان مجازات قانونی تبدیل نماید. یکی از این موارد توبه متهم با توجه به شرایطی می باشد.
توبه به معنی ندامت از گناهو کرده پیشین و تصمیم بر ترک آن در آینده است. مهمترین هدف مجازات مجرم اصلاح اوست. پس بنابراین چنانچه پیش از مجازات متهم متنبه و پشیمان گردد و ظن بر اصلاح او باشد می توان مجازات او را تخفیف داد. توبه یک تاسیس فقهی و اسلامی بوده و در مواردی باعث تخفیف در مجازات و یا سقوط مجازات است.بر اساس ماده ۱۱۵ قانون مجازات اسلامی: «در جرائم تعزیری درجه شش، هفت و هشت چنانچه مرتکب توبه نماید و ندامت و اصلاح او برای قاضی محرز شود، مجازات ساقط می شود. در سایر جرائم موجب تعزیر دادگاه می تواند مقرّرات راجع به تخفیف مجازات را اعمال نماید.» همچنین اگر در جرائم درجه یک تا 5 متهم توبه کند، قاضی می تواند مجازات او را تخفیف دهد.
در جرائم تعزیری درجه هفت و هشت در صورت احراز جهات تخفیف، اگر دادگاه پس از احراز مجرمیت تشخیص دهد که با عدم اجرای مجازات هم امکان اصلاح متهم وجود دارد و همچنین به شرط فقدان سابقه کیفری موثر و نیز گذشت شاکی و جبران ضرر و زیان و یا برقراری ترتیبات برای جبران ضرر و زیان ،دادگاه می تواند متهم را از تحمل کیفر معاف کند. بنابراین توبه مجرم گاهی سبب تخفیف در مجازات او می باشد و گاهی سبب معافیت خواهد بود.
تخفیف مجازات در کلیه جرائم تعزیری (فقط جرائم تعزیری و نه حدود و قصاص و دیات) اعمال می گردد، لکن در موارد زیر اعمال تخفیف ممکن نمی باشد:
وفق ماده 521 قانون یادشده افرادی که در جرائم مربوط به تهیه سکه تقلبی و یا ورود آن به کشور شرکت داشته اند و با مراجع قضایی و ضابطین برای کشف جرم و تعقیب متهمان همکاری به عمل آورند. وفق ماده 531 قانون یادشده اشخاصی که مرتکب جرائم مربوط به جعل مهر و علامت ادارات و… شده اند، و قبل از تعقیب به دولت اطلاع دهند یا سایر مرتکبان را معرفی نمایند، به علت همکاری با ماموران مشمول تخفیف مجازات می شوند. وفق ماده 585 قانون یادشده افرادی که کسی را به طور غیرقانونی توقیف کرده، ولی قبل از تعقیب، شخص توقیف شده را رها کنند یا اقدامات لازم را برای رها شدن او انجام دهند.
بر اساس ماده 554 قانون فوق الذکر، فراری دادن متهمین جرم است، لکن اگر فراری دهنده از بستگان فرذ متهم باشد، مجازات او نصف حداکثر مجازات سایر مرتکبین این جرم می باشد. وفق ماده 719 قانون فوق الذکر نیز راننده ای که مصدوم را به محل درمان یا استراحت برساند قطعاً مشمول تخفیف مجازات خواهد بود.
توبه در جرایم منافی عفت که به عنف یا اکراه حادث شده است، باعث تبدیل مجازات اعدام به حبس یا شلاق تعزیری درجه شش یا هر دو است. (حبس از شش ماه تا دو سال، ۳۱ تا ۹۹ ضربه شلاق)باید بدانیم که در موارد زیادی میزان تخفیف مشخص نبوده و اعمال آن منوط به نظر قاضی است.
موسسه حقوقی دادآوران نستوه، مفتخر به دارا بودن برترین و زبده ترین وکلای دادگستری در تمامی زمینه های حقوقی،کیفری،ثبتی، خانوادگی می باشد. جهت کسب اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.